Dzieciństwo (childhood)

Pani Stefania Dąmbrowska urodziła się w Petersburgu 12 października 1916r. Jej ojciec- Bohdan Dąmbrowski był pułkownikiem kawalerii, matka, z domu Kociołkowska pracowała w biurze "Prodamed". Rodzeństwa nie miała. Wujek P. Stefanii był przez pewien czas premierem, a jej rodzina nie cierpiała biedy, a wręcz przeciwnie- Dąmbrowscy posiadali dwie pokaźne posiadłości.

Mrs Stefania Dąmbrowska was born in Petersburg on 12th of October 1916. Her father, Bohdan Dąmbrowski was a colonel of cavalry. Her mother's maiden name was Kociołkowska and she worked in the office 'Prodamed'. She hadn't got any siblings. Mrs Stefania's uncle was the Prime Minister for some time. Her family wasn't poverty-stricken just the opposite – they had two substantial properties.

Płk. Bohdan Dąmbrowski

Bohaterka wychowała się i spędziła całą swoją młodość w majątku rodzinnym w Orwidowie Dolnym. Tutaj pobierała pierwsze nauki, a czas upływał jej spokojnie i miło. Zapytana o zainteresowania, odpowiada w następujący sposób: "Nigdy nie interesowały mnie lalki, tylko byłam wściekła i lalek nie lubiłam i chciałam tylko koni i żołnierzy i o tyle mnie interesowali chłopcy, że musiałabym być lepsza od nich. Musiałam być lepsza w jeżdżeniu konno i lepsza w strzelaniu do rzutków, lepsza w łażeniu po drzewach i lepsza w szkole."

Widać , że już od najmłodszych lat Pani Stenia "umiała pokazać pazurki" i nie zachowywała się bynajmniej, jak przystawało na młodą pannę z bogatej rodziny. O kontaktach z chłopcami wypowiada się w następujący sposób: "Nigdy nie chciałam być dziewczyną, mnie absolutnie nie bawili chłopcy jako kandydaci do całowania."

"Czy pani pracowała?"

"Żadnych prac nie wykonywałam. Najwięcej czasu spędzałam latem w siodle a zimą na nartach" Życie pani Stefanii w pięknym majątku upływało na przyjemnościach. Najbardziej kochała przejażdżki konne. Znała wszystkie okoliczne dróżki i zakątki. Oprócz tego pomagała swojemu ogrodnikowi i często spacerowała.

The main character was brought up in a family landed estate in Orwidów Dolny. She spent there the whole youth. She received there her first education. When we asked her about her interests, she answered in the following way: 'I was never keen on dolls, I was only furious and I wanted horses and soldiers. I was interested in boys and I wanted to be better than them. I must better ride on horse, skeet shooting, climb trees and have better grades at school.'

As we can see, Mrs Stenia could 'bare her claws' and she didn't behave like a lady from rich family. She didn't get in touch with boys, she never treated them seriously, like candidates to kiss.

'Did you work?'

'I didn't do any works. Most of time I spent sitting in the saddle in summer and in winter on skiing.'

Her life passed on joy in beautiful property. She liked horse riding most of all. She knew all nearby tracks and spots. Apart from riding, she had been helping her gardener and strolling about forests.

Klasa V na boisku szkolnym 1931r.

Początkowe nauki P. Stefania pobierała w domu. W szkole średniej zaliczyła 5-8 klasę. Okoliczności zmusiły bohaterkę do przerwania edukacji i pozostania w domu. Po roku postanowiła studiować w Warszawie. Ukończyła wydział handlowo- bankowy na SGH i napisała prace magisterską.

She received her first education at home. She graduated 5-8 years in secondary school. The circumstances forced her to leave school and stay at home. After a year she decided to study and moved to Wilno, where she graduated the trade-bank department on SGH and wrote a master's thesis.

Wigilia klasa VIII 1933r.

Na drugim roku studiów zaczęły się "awantury antysemickie". W klasie Pani Stefanii znalazły się osoby skłonne do prześladowań Żydów. Pewnego dnia grupa uczniów stwierdziła, że od tej pory będą siedzieć osobno od Polaków: "Żydzi na lewą stronę, reszta na prawo". Sprawiedliwa i jej przyjaciółka pozostały na swoich miejscach po lewej stronie sali. Wtedy po raz pierwszy P. Stefania okazała swoją odwagę oraz wyrozumiałość dla innych ludzi. Początkowo nikt nie zwracał na to uwagi, jednak po kilku dniach znów zaczęły się szykanowania. Rozrabiająca grupa nie zostawiła Żydów w spokoju. Silniejsi chłopcy podnosili do góry ławki, tak by zrzucić z nich nielubianych kolegów. W końcu zmusili ich do stania pod ścianą. To im nie wystarczyło- zaczęli wymyślać różne przerażające historie o narodzie żydowskim (np. o mordowaniu dzieci polskich) oraz bić swoich żydowskich rówieśników. Wykańczani psychicznie uczniowie przestali pojawiać się na zajęciach szkolnych.

On the second-year studies became 'anti-Semitic rows'. In Ms Stefania's class were people who were prone to Jew-baiting. One day a group of students decided that from now the foreigners would sit apart from the Poles: 'Jews on the left, the rest on the right.' The Righteous and her friend stayed in their places on the left side. Ms Stefania showed her courage and understanding to others. At first nobody paid attention to that but after a few days the persecutions had become again. The browling group didn't leave Jews alone. Stronger boys were lifting desks to threw off unpopular mates. At the end, they forced Jews to stay by the wall. It wasn't enough for the persecutors – they started to imagine strange stories about Jewish nation, for example about murdering Polish children. Also they started to hit their Jewish peers. After mental cruelties Jewish students stopped to attend classes.

Pani Stefania wraz ze swoją klasą